Uzależnienie od alkoholu to choroba, która ma ogromny wpływ na funkcjonowanie całej rodziny i nierzadko prowadzi do pogorszenia więzi rodzinnych, a nawet ich rozpadu. W jaki więc sposób pomóc bliskiej osobie, która jest uzależniona?
Bliscy osoby uzależnionej bardzo często przeżywają tzw. huśtawkę emocjonalną – z jednej strony czują złość i gniew, z drugiej odzywa się też sumienie. Wiedzą, że chory potrzebuje ich pomocy. Pierwszym krokiem, by bliscy mogli pomóc osobie uzależnionej, jest poznanie i zrozumienie istoty samego uzależnienia. Rodzina i bliscy muszą zdawać sobie sprawę, że powodem trudnych i przykrych sytuacji jest choroba, a nie sam uzależniony.
Współuzależnienie partnera
Obawa przed rozpadem małżeństwa, troska o dzieci, wstyd przed otoczeniem – to najczęstsze powody „zamiatania sprawy pod dywan”. Bliscy stają się wtedy osobami współuzależnionymi; pozwalają choremu trwać w chorobie i wspólnie z nim nie zauważają narastającego problemu. Zdarza się również, że partner osoby uzależnionej bierze na swoje barki wszystkie sprawy domowe, dba o dom, dzieci, chce, by mimo wszystko życie toczyło się „po staremu”. By ratować osobę uzależnioną bierze za nią odpowiedzialność, usprawiedliwia, wyręcza ze wszystkiego. W konsekwencji osoba uzależniona, pozbawiona dotychczasowych obowiązków, może oddawać się nałogowi. Po pewnym czasie osoby współuzależnione, uwikłane w uzależnienie, cierpią, nie rozumiejąc, co dzieje się w ich życiu. Może wtedy pojawić się depresja, nerwica, zabierające sens i radość życia.
Podjęcie terapii to bardzo ważny krok na początku drogi do życia w trzeźwości. Bardzo często pierwsze spotkanie z terapeutą odbywa się w towarzystwie bliskich osób. Odbywa się ono według ustalonego wcześniej programu. W czasie rozmowy motywującej terapeuta pełni funkcję wspierającą, a bliscy mówią o tym, w jakich konkretnych sytuacjach osoba, którą kochają, ich zawiodła. Muszą to być fakty, konkrety, po to, by alkoholik na trzeźwo zdał sobie sprawę, jak wiele razy i w jakich sytuacjach rozczarował swoich bliskich. Taka konfrontacja jest potrzebna, by osoba uzależniona po raz kolejny nie szukała usprawiedliwienia dla swojego picia.
Wspierać, nie oceniać
Wspierająca postawa rodziny i przyjaciół powinna być praktykowana w stosunku do osoby uzależnionej, zarówno w trakcie trwania terapii, jak i po jej zakończeniu. Podbudowuje wartość i wzmacnia szacunek do siebie – można to porównać do chwalenia dziecka, które dzięki temu czuje się dowartościowane. Należy dostrzegać wysiłek wkładany w bycie trzeźwym, podkreślać dumę z postawy trzeźwiejącego alkoholika. Nie powinno się wypominać krzywd, jakie wydarzyły się, gdy pił alkohol. Trzeba odciąć się od przeszłości.
Terapia i jej skuteczność
Samo leczenie uzależnienia od alkoholu wymaga zarówno medycznych działań, jak i kształtowania psychiki pacjenta. Wstępem do terapii alkoholowej jest odtruwanie organizmu – detoksykacja alkoholowa. Złagodzenie dolegliwości sprawia, że możliwe jest skuteczne leczenie uzależnienia od alkoholu w odniesieniu do psychiki pacjenta. Oznacza to pracę nad pokonywaniem lęków, budowaniem poczucia własnej wartości i poszukiwaniem swojego miejsca w społeczeństwie. Terapia indywidualna i grupowa to bardzo ważny element wsparcia w tym procesie. Na leczenie uzależnień od alkoholu składa się także praca z rodziną. Skuteczność terapii zależy od wielu czynników – zaangażowania alkoholika, doświadczenia zespołu terapeutycznego, właściwego doboru leków. Ważne, by terapia była prowadzona holistycznie i wielotorowo, a pacjent mógł oczekiwać wsparcia:
- medycznego – badanie internistyczne jest ważną częścią oceny stanu pacjenta przed rozpoczęciem terapii, w trakcie jego trwania i po zakończeniu procesu;
- terapeutycznego – terapia indywidualna oraz w niewielkich grupach prowadzona jest w oparciu o różne koncepcje działania mechanizmów uzależnienia. Jej głównym celem jest rozpoznawanie sygnałów ostrzegawczych głodu, symptomów nawrotu choroby, ponadto pacjent zdobywa wiedzę na temat zapobiegania i kontrolowania pojawiających się impulsów;
- psychiatrycznego – uzależniony jest bardziej podatny m.in. na choroby, takie jak depresja, nerwica w procesie wychodzenia z nałogu, więc wsparcie psychiatry jest jak najbardziej wskazane;
- farmakologicznego – odpowiednio dobrane substancje lecznicze pomagają walczyć z głodem alkoholowym i przyspieszają proces uwalniania się od nałogu.
W niektórych przypadkach dopiero przeżycie bolesnych konsekwencji, np. odejście partnera, motywuje osobę uzależnioną do podjęcia próby zerwania z nałogiem. Warto więc wcześniej zgłosić się do specjalisty, by wraz z pomocą bliskich móc wyjść z uzależnienia i tym samym uzdrowić rodzinną atmosferę.
* Powyższa porada jest sugestią i nie zastępuje wizyty u specjalisty. W przypadku problemów ze zdrowiem należy skonsultować się z lekarzem.