Blockbustery i horrory zrodziły wiele mitów związanych z leczeniem psychiatrycznym. Niestety, brak wiedzy bardzo często prowadzi do tego, że pacjent nigdy nie rozpoczyna leczenia. Doświadczanie strachu i niepokoju przed zażyciem pierwszej tabletki jest zjawiskiem naturalnym. Celem tego artykułu jest pomoc w rozwianiu wątpliwości związanych z przyjmowaniem leków psychotropowych oraz pokazanie, że nie różnią się one zbytnio od innych leków.
1. Leki prowadzą do uzależnienia
Niektóre leki, takie jak środki nasenne, mogą prowadzić do uzależnienia fizycznego i psychicznego. Są one jednak używane tylko w uzasadnionych przypadkach i na krótki czas. Jeśli pacjent stosuje się do zaleceń lekarskich, stają się one tak bezpieczne i skuteczne jak każdy inny lek.
2. Jeżeli zaczniesz brać leki, to już na całe życie.
Długość leczenia lekami zależy od diagnozy i zaleceń lekarza. Choroby przewlekłe, takie jak schizofrenia czy choroba afektywna dwubiegunowa, wymagają stałego przyjmowania leków. Zazwyczaj są to małe dawki środków, które pozwalają Ci być w dobrej formie przez cały czas. Ale w większości przypadków nie trzeba brać tabletek przez całe życie. Na przykład, leczenie epizodu depresji trwa średnio około roku. Po wczesnym i prawidłowym leczeniu zaburzenie może nigdy nie wrócić, ale trzeba wytrzymać odpowiedni czas leczenia, aby zmiany w mózgu po nim były stabilne.
3. Leki przyczyniają się do wzrostu wagi
Większość leków może potencjalnie powodować przyrost masy ciała. Wynika to z jednej strony z bezpośredniego wpływu na metabolizm, a z drugiej – ze wzrostu apetytu. Kiedy lekarz przepisuje leki, zawsze bierze pod uwagę skłonność pacjenta do otyłości i stara się przepisywać te, które tylko nieznacznie ją zwiększają. Ale są też wyjątki – na przykład, neuroleptyk arypiprazol i antydepresant fluoksetyna – przeciwnie, mogą zmniejszyć wagę. Do tego są też przecież ludzie, którzy potrzebują zyskać kilka dodatkowych kilogramów. Ci, którzy mają mniej szczęścia, mogą skorygować swoją wagę uprawiając sport lub stosując odpowiednio dobraną dietę.
4. Leki obniżają libido
Większość leków ma zdolność do obniżania libido. Ale czasami seksualizm człowieka jest tak silny, że nie odczuwa on skutków leków, a nawet przeciwnie, ich działanie odbiera jako pozytywne. Ponadto, zawsze są wyjątki. Na przykład, lek przeciwdepresyjny wortioksetyna nie ma wpływu na aktywność seksualną, a antydepresant trazodon jest nawet stosowany w leczeniu impotencji. Jeśli seksualność jest dla pacjenta szczególnie ważna w okresie leczenia, warto poinformować o tym lekarza, aby mógł lepiej dobrać leki.
5. Neuroleptyki zmieniają człowieka w „warzywo”
Duże dawki neuroleptyków u pacjentów z psychozą mogą rzeczywiście powodować uczucie ospałości lub emocjonalnej płaskości. Ale ten efekt jest zwykle tylko na początku leczenia. Leki mają złagodzić poważne zaostrzenia – takie jak „głosy” lub urojenia. W większości przypadków leki, wręcz przeciwnie, mają na celu przywrócenie zdrowych emocji i dostosowanie osoby do aktywnego życia. Zazwyczaj osoba, która podejmuje skuteczną terapię, nie odróżnia się od osób zdrowych, które jej nie podejmują.
6. Leki mogą działać jak narkotyki
Niektóre leki, takie jak antydepresanty, fluoksetyna czy escitalopram, mogą aktywować osobę na początku ich przyjmowania. Później efekt ten słabnie i zbliża się do tego, który jest charakterystyczny dla wszystkich leków przeciwdepresyjnych. Zazwyczaj ta aktywacja przejawia się w powrocie do aktywności myślowej lub pomocnych zachowań. W niektórych zaburzeniach, takich jak choroba afektywna dwubiegunowa, leki mogą wywołać fazę maniakalną – kiedy osoba staje się tak nadmiernie aktywna, że można to dostrzec gołym okiem. Ale nawet wtedy lekarz musi tylko zmienić sposób leczenia, aby pacjent wrócił na właściwe tory.
7. Leki nie rozwiązują problemu, mają tylko tymczasowy efekt
Istnieją dowody naukowe na to, że stosowanie leków bez psychoterapii może również przynieść długotrwały pozytywny efekt dzięki bezpośredniemu wpływowi na układ nerwowy. Można powiedzieć, że antydepresanty i psychoterapia działają na jedne te same neurony, tylko podchodzą do tego w różny sposób. Ponadto osoba, która przyjmuje leki, staje się bardziej otwarta na doświadczenia, jakie regularnie przynosi jej życie. Łatwiej jest mu uruchomić swój potencjał i zasoby nawet bez wizyty u terapeuty. Prowadzi to do zmiany zachowania, co też zapewnia trwałe pozytywne zmiany zarówno na poziomie mózgu, jak i subiektywnego odczucia osoby.
8. Wszystkie problemy można rozwiązać bez leków
Rzeczywiście wiele problemów, do łagodnej depresji włącznie, może być rozwiązanych za pomocą samej psychoterapii, a w przypadku zaburzeń osobowości będzie to nawet główne leczenie. Ale jeśli chodzi o ciężkie przypadki depresji lub innych zaburzeń, leczenie farmakologiczne powinno być obowiązkowe. Wynika to z faktu, że zmiany na poziomie komórek nerwowych w człowieku są tak znaczące, że niemożliwe jest poradzenie sobie z nimi kosztem zasobów osobistych w trakcie psychoterapii. Proszenie osoby, aby „przejęła kontrolę” w stanie ostrego niepokoju jest tak samo niemądre, jak proszenie cierpiącego na cukrzycę, aby zaczął wydzielać insulinę.
9. Leki są toksyczne dla organizmu
Wszystkie leki mogą w pewnym stopniu obciążać organizm. W większości przypadków organizm łatwo przystosowuje się do przyjmowania nawet dużych ilości leków. W każdym razie „szkody” związane z lekami są nieproporcjonalnie mniejsze niż spowodowane lękiem, depresją czy zaostrzeniem psychozy. Przykładowo, depresja zaburza funkcjonowanie niemal wszystkich układów organizmu, powodując zapalenie żołądka, chorobę wieńcową, zaburzenia miesiączkowania, a nawet zniszczenie obszarów mózgu odpowiedzialnych za pamięć. To właśnie depresja jest dziś główną przyczyną samobójstw. I odwrotnie, biorąc antydepresanty, ludzie zaczynają lepiej jeść, lepiej spać, spędzać więcej czasu na spacerach i w siłowni.
10. Efekty uboczne leków są trudne do zniesienia
Wszystkie leki, które mogą mieć wpływ na organizm człowieka, mogą powodować niepożądane skutki uboczne. Można je podzielić na trzy grupy: wczesne działania niepożądane związane z rozpoczęciem leczenia (np. ból głowy przy przyjmowaniu niektórych leków przeciwdepresyjnych), działania niepożądane wynikające z indywidualnej nietolerancji (np. reakcje alergiczne) oraz późne działania niepożądane związane z długotrwałym stosowaniem leków (np. drżenia kończyn po długotrwałym stosowaniu neuroleptyków). Współczesna medycyna ma odpowiedzi na wszystkie trzy przypadki. W zależności od sytuacji lekarz może odstawić lek, zmienić go na podobny, zmniejszyć dawkę lub jednocześnie przepisać lek, który zlikwiduje działania niepożądane. Istnieją również zasady przepisywania leków, które pomagają zmniejszyć ryzyko wystąpienia skutków ubocznych: na przykład unikanie zalecenia „wachlarza” niepotrzebnych leków i stopniowe zwiększanie dawki. Lekarz zawsze stara się, aby pacjent czuł się komfortowo przyjmując leki i był zdecydowany kontynuować leczenie.
11. Leki zmieniają osobowość człowieka
Przeciwnie, leki przywracają osobowość osoby, która przestała funkcjonować z powodu „awarii” mózgu. Tabletki pozwalają zacząć myśleć, czuć i rozumieć, tak, jak robią to osoby bez zaburzeń psychicznych. Nie są one w stanie zmienić Twojej osobowości, ponieważ nie mogą przepisać doświadczeń życiowych i dokonać zmian w pamięci.
12. Leki nie dają się pogodzić z psychoterapią
Niektóre szkoły psychoterapii (np. psychoanaliza) stosują „katharsis” – stan „oczyszczenia” z negatywnych emocji poprzez ponowne przeżywanie wspomnień, gdzie silne emocje są uważane za niezbędne do uzdrowienia. Jednak większość nowoczesnych kierunków jest zbudowana na innej zasadzie i doskonale łączy się z leczeniem farmakologicznym. Nie tylko to, ale właściwie przepisane leki mogą usunąć niepotrzebne emocje i sprawić, że psychoterapia będzie bardziej dostępna i skuteczna dla danej osoby.
* Powyższa porada jest sugestią i nie zastępuje wizyty u specjalisty. W przypadku problemów ze zdrowiem należy skonsultować się z lekarzem.
*Powyższa porada jest sugestią i nie zastępuje wizyty u specjalisty. W przypadku problemów ze zdrowiem należy skonsultować się z lekarzem.