Chęć osiągnięcia idealnego ciała przyświeca nie tylko kobietom, u których czasem dochodzi do zaburzeń odżywiania (bulimii, anoreksji). Mężczyźni też chcą być szczupli, wysportowani, świetnie umięśnieni. Ale i w przypadku tej płci kult ciała i dążenie do perfekcji mogą prowadzić do niebezpiecznych następstw. Jednym z nich może być bigoreksja, uzależnienie behawioralne, wiążące się z niewłaściwym postrzeganiem własnego ciała. Czym jest bigoreksja? Na czym polega jej leczenie?
Bigoreksja – definiowana jako odwrotna anoreksja, jest zaburzeniem dotykającym głównie mężczyzn. Objawia się tym, że człowiek widzi swoje ciało jako wciąż zbyt chude i niewystarczająco umięśnione, nawet, jeśli w rzeczywistości jest zupełnie inaczej. To skutkuje zaniepokojeniem sylwetką i prowadzi do wykształcenia się groźnych dla zdrowia nawyków, czyli nadmiernego treningu siłowego, stosowania restrykcyjnej diety, nierzadko także zażywania sterydów anabolitycznych. Zaburzenie ma też wpływ na codzienne funkcjonowanie, prowadząc do niepokoju, a nawet depresji.
Bigoreksja – przyczyny
Badający tę chorobę naukowcy, przyczyn jej powstawania u młodych mężczyzn upatrują się w presji mediów i portali społecznościowych oraz w zmieniających się ideałach męskości. Diagnoza bigoreksji nie jest łatwa. Skorzystanie ze specjalnej ankiety może pomóc w ocenie objawów powiązanych z chorobą, takich jak pragnienie posiadania większego umięśnienia, zdeformowany obraz własnego ciała, niezadowolenie z jego wyglądu, obsesyjne wykonywanie ćwiczeń w siłowni, dieta (zaburzenia odżywiania), stosowanie sterydów. Osoby z dysmorfią mięśni mają też podwyższony poziom lęku w sytuacjach, gdy ich ciało jest odsłonięte, a także tendencję do niższej samooceny. Zaburzenie przekłada się na styl ich życia – wolą mordercze treningi od spotkań towarzyskich czy pracy. Pilnują restrykcyjnej diety, przygotowując czasochłonne posiłki i spożywając je w określonym czasie, a gdy te codziennie rytuały zostaną zakłócone, pojawiają się niepokój i emocjonalne zaburzenia.
Bigorektyk, dzięki wzmożonemu wysiłkowi, stopniowo doprowadza swoje ciało do pożądanego stanu – przekształca tkankę tłuszczową w masę mięśniową. Nierzadko, chcąc przyspieszyć ten proces, sięga po chemiczne wspomagacze, zdarza się też, że pochodzą one z nieznanych źródeł. Hormony wspomagane z zewnątrz zakłócają cykl dobowy wytwarzania i uwalniania naturalnych substancji z nadnerczy. U zdrowego mężczyzny tzw. pik, czyli największy wyrzut, odbywa się w godzinach porannych oraz w południe. W organizmie zaburzonym sztucznymi preparatami, cykle te stają się nieregularne, przyspieszone i człowiek nie zawsze potrafi panować nad swoimi popędami, co może prowadzić do niebezpiecznych sytuacji.
Bigoreksja – objawy
Osoby cierpiące na bigoreksję często nie są w stanie dostrzec rzeczywistego obrazu swojego ciała, co prowadzi do nieustannego i często niezdrowego dążenia do zwiększania masy mięśniowej. Objawia się to m.in.:
- Nieustannym niezadowoleniem z wyglądu
Osoby z bigoreksją często czują, że ich ciało jest zbyt małe, nieumięśnione lub nieatrakcyjne, mimo że w rzeczywistości mogą być bardzo dobrze zbudowane i umięśnione. Towarzyszy temu ciągłe porównywanie swojej sylwetki z innymi, często z nieosiągalnymi wzorcami prezentowanymi przez media i kulturę fitness.
- Obsesyjnymi zachowaniami związanymi z treningiem i dietą
Osoby z bigoreksją spędzają bardzo dużo czasu na treningach, często kosztem innych aktywności i obowiązków. Stosują rygorystyczne i często szkodliwe diety, mające na celu zwiększenie masy mięśniowej, którym towarzyszy suplementacja wspomagająca budowę tkanki mięśniowej (w tym potencjalnie niebezpieczne sterydy anaboliczne.
- Zaburzeniem wizerunku ciała
Bigorektycy mają trudność w obiektywnym ocenianiu własnego wyglądu i postępu w budowaniu masy mięśniowej. Stale kontrolują i mierzą ciało, żeby śledzić swój progres.
- Problemami emocjonalnymi i społecznymi
Bigoreksji towarzyszy wycofanie się z życia społecznego i rodzinnych relacji na rzecz treningów, a także poczucie wstydu lub niepewności, jeśli z jakiś powodów osoba chora nie może ćwiczyć lub trzymać się diety. Powyższym objawom towarzyszą objawy psychiczne. Zmiany nastroju, w tym frustracja, gniew lub depresja.
- Fizycznymi i zdrowotnymi konsekwencjami
Podobnie jak anoreksja, bigoreksja niesie za sobą szereg poważnych konsekwencji zdrowotnych. Z jednej strony to możliwe kontuzje wynikające z nadmiernego treningu, z drugiej problemy zdrowotne związane z nadużywaniem suplementów i sterydów, takie jak zaburzenia hormonalne, problemy z sercem czy wątrobą.
- Unikaniem sytuacji, które wymagają eksponowania ciała
Ze względu na poczucie wstydu lub niezadowolenia ze swojego wyglądu bigorektyk unika sytuacji, w których konieczna jest ekspozycja ciała. Unika korzystania z basenów, chodzenia na plażę.
Grupy ryzyka – Kto jest najbardziej narażony na rozwój bigoreksji?
Bigoreksja dotyka różnych grup społecznych. Można jednak wskazać kilka, które są szczególnie narażone na rozwój tego zaburzenia. To przede wszystkim młodzi mężczyźni w wieku dojrzewania i wczesnej dorosłości, którzy są szczególnie podatni na wzorce silnej i umięśnionej sylwetki lansowane w mediach i mediach społecznościowych. Kolejną grupą są osoby aktywne fizycznie i sportowcy, którzy ze względu na swoją aktywność często obracają się w środowisku fitness. Problem bigoreksji w sposób szczególny dotyka kulturystów, a także zawodników sportów walki. Na rozwój zaburzenia podatne są też osoby z historią zaburzeń odżywiania oraz osoby z niską samooceną. Osoby, które w przeszłości miały problemy z zaburzeniami odżywiania, takimi jak anoreksja czy bulimia, mogą być bardziej podatne na rozwój bigoreksji, co wynika z faktu iż często obserwujemy zmianę jednej obsesji (w tym przypadku obsesji związanej z utratą wagi) na drugą (obsesję związaną z budowaniem masy mięśniowej). Osoby z niską samooceną, które są niezadowolone ze swojego wyglądu mogą lub mają historię bycia krytykowanym za swoją „mizerną” posturę mogą dążyć do uzyskania muskulatury w celu poprawy samooceny, co może skutkować rozwojem uzależnienia od treningów i suplementów diety.
W tym miejscu należy podkreślić fakt, iż na rozwój bigoreksji, zwłaszcza wśród młodych ludzi wpływa przekaz mediów społecznościowych i kultury fitness, w ramach którego promuje się idealne, umięśnione ciała. Tymczasem porównywanie się z retuszowanymi obrazami w mediach może prowadzić do nierealistycznych oczekiwań i obsesji na punkcie własnego ciała.
Bigoreksja i jej skutki
Cierpiący na bigoreksję po pomoc do specjalisty zgłaszają się dopiero w momencie, gdy zaczynają im dokuczać dolegliwości somatyczne. Intensywne treningi, wyniszczająca dieta czy sterydy mogą prowadzić do poważnych zaburzeń w organizmie, z wyniszczeniem włącznie. Bigoreksja, łącząc się z ciągłym niezadowoleniem dotyczącym swojego ciała, może prowadzić również do stanów depresyjnych. Mogą być na nią podatne osoby o niskiej samoocenie, z kompleksami, czy wyśmiewane w dzieciństwie z powodu wątłej budowy ciała. Osoby cierpiące na bigoreksję potrzebują pomocy specjalisty. Do leczenia tego typu zaburzeń stosowana jest terapia poznawczo-behawioralna. To podczas niej, chory uczy się inaczej postrzegać siebie i swoje ciało. Istotą w terapii leczenia bigoreksji jest samoakceptacja.
*Powyższa porada jest sugestią i nie zastępuje wizyty u specjalisty. W przypadku problemów ze zdrowiem należy skonsultować się z lekarzem.