Przepisywane są pacjentom cierpiącym na bezsenność, lęki, mają uspokajać i doprowadzać do stanu zobojętnienia na przykre doznania. Łagodzą objawy odstawienne w chorobie alkoholowej, stosowane są też jako leki przeciwdrgawkowe w leczeniu niektórych typów padaczki. Benzodiazepiny. Pomagają, ale przy dłuższym stosowaniu silnie uzależniają.
Leki zawierające w swoim składzie benzodiazepiny są najczęściej stosowanym farmaceutykiem w leczeniu bezsenności i lęku. Jednak nie powinny być używane ciągle, a jedynie w sytuacjach epizodycznych i zadaniem lekarza jest ich odstawienie po kilku tygodniach. Często jest jednak tak, że pacjenci, zadowoleni z efektów początkowego działania leku, lekceważą ostrzeżenia o uzależniającym wpływie benzodiazepin na organizm człowieka i proszą lekarza pierwszego kontaktu o ich regularne wypisywanie.
Środki te działają na centralny układ nerwowy – początkowo zmniejszając napięcie mięśni i ułatwiając zasypianie. Można je stosować maksimum przez 4 do 6 tygodni. Później mogą wystąpić reakcje przeciwne do oczekiwanych, a więc niepokój, pobudzenie, drętwienie kończyn, zaburzenie pracy nerek oraz wątroby. Ważne, by odstawianie leku odbywało się stopniowo, pod ścisłą kontrolą lekarza, bo gwałtowne przerwanie zażywania może doprowadzić do poważnych zaburzeń psychicznych. Lekarz psychiatra określi, jak bezpiecznie odstawić szkodliwy lek. Jeśli jednak stosowanie benzodiazepin wymknęło się spod kontroli może okazać się, że ich odstawienie musi odbyć się w warunkach szpitalnych, poprzez detoksykację polekową, czyli oczyszczenie organizmu ze szkodliwych substancji. Dopiero wtedy, gdy organizm uwolni się od diazepamu, lekarz przeprowadza wnikliwe badania, które wykażą, na jaki rodzaj zaburzeń cierpi pacjent – i na tej podstawie wdroży odpowiednią psychoterapię i leki przywracające równowagę.
Próba samodzielnego odstawienia tego typu leków niesie za sobą ryzyko wystąpienia szeregu działań niepożądanych, takich jak senność, zaburzenia koordynacji ruchowej ciała, amnezja zastępcza, zaburzenia akomodacji (widzenia przedmiotów znajdujących się w różnych odległościach), czy nawet osłabienie siły mięśni. Rzadziej mogą wystąpić bóle głowy, oczopląs, obniżenie libido, drętwienie i mrowienie różnych części ciała, drżenie mięśni oraz alergia skórna. Z tego też powodu odstawienie leków jest bardzo trudne. Co więcej, z biegiem czasu rozwija się na nie tolerancja, a to oznacza, że potrzeba większych dawek, by pacjent mógł osiągnąć oczekiwany skutek.
Od benzodiazepin uzależniają się pacjenci w różnym wieku, ale w dość dużym stopniu dotyczy to osób po 65. roku życia. Korzystają ze wsparcia farmakologicznego w przypadku wspomnianej bezsenności oraz lęku. Zadowalający efekt ich zażywania prowadzi do lekceważenia zalecenia, by stosować je nie dłużej niż cztery do sześciu tygodni. Działając na ośrodkowy układ nerwowy leki te zmniejszają napięcie mięśni i ułatwiają zasypianie. Później jednak mogą wystąpić reakcje przeciwne do oczekiwanych, a więc niepokój, pobudzenie, drętwienie kończyn, zaburzenie pracy nerek oraz wątroby.
Niemiernie ważne jest, by odstawianie leku odbywało się stopniowo oraz pod kontrolą lekarza. Gwałtowne przerwanie zażywania może doprowadzić do poważnych zaburzeń psychicznych. Lekarz psychiatra określi, jak odstawić szkodliwy lek. Może też zalecić detoksykację polekową, czyli oczyszczenie organizmu ze szkodliwych substancji. Dopiero gdy organizm uwolni się od diazepamu, lekarz powinien przeprowadzić wnikliwe badania, które wykażą, na jaki rodzaj zaburzeń cierpi pacjent. Chodzi o znalezienie źródła choroby, która sprawiła, że pacjent leczył jej objawy za pomocą benzodiazepin. Po dokonaniu diagnozy, która – poza szczegółowym wywiadem – polega też na wykonaniu badań psychologicznych, można wdrożyć właściwe leczenie. Psychoterapię oraz przywracające równowagę leki.
W przypadku pacjentów w dojrzałym i starszym wieku, powyżej 65. roku życia, leczenie powinno być zindywidualizowane. To bardzo ważne, by rozróżniać ich wiek, bowiem leczenie i terapia osób starszych wymaga uważnego rozpoznania stanów somatycznych, znajomości interakcji leków stosowanych w przypadku wielu różnych schorzeń. Ważne jest też psychiczne podłoże zaburzeń, charakterystyczne dla danej grupy. Dzięki dokładnym badaniom laboratoryjnym, diagnostyce internistycznej i psychiatrycznej, lekarz może zdecydować, czy pacjent wymaga leczenia farmakologicznego, czy tylko odpowiednich działań terapeutycznych.
Gdy leczenie przebiega w ośrodku stacjonarnym, a takim jest prywatny ośrodek leczenia uzależnień Wolmed, stosowana jest psychoterapia indywidualna i grupową, psychoedukacja, medytacja, relaksacja neuromięśniowa, masaże, lekka gimnastyka i wypoczynek. Terapia pomaga nauczyć się, jak pokonać lęk przed odrzuceniem, chorobami i starością. Pacjenci odzyskują poczucie własnej wartości. Uczą się, że wiek dojrzały niesie życiową mądrość i doświadczenie, którym warto dzielić się innymi.
*Powyższa porada jest sugestią i nie zastępuje wizyty u specjalisty. W przypadku problemów ze zdrowiem należy skonsultować się z lekarzem.