Szacuje się, że blisko 30% dorosłych Europejczyków doświadcza w ciągu roku minimum jednego przejawu złego stanu zdrowia psychicznego. Jedną z najczęściej diagnozowanych form zaburzeń psychicznych są zaburzenia lękowe, dawniej określane jako nerwice.
Termin „nerwica” do medycyny wprowadził pod koniec XVIII wieku szkocki lekarz, William Cullen. Mianem nerwicy określał on zaburzenia, których objawy nie mogły być wytłumaczone obecnością jakichkolwiek fizycznych dysfunkcji układów ciała. Dotyczyło to różnego rodzaju symptomów lękowych i związanych z nimi zachowań.
Obecnie termin „nerwica” funkcjonuje przede wszystkim w potocznym języku i jest używany do opisywania zespołu objawów „zaburzeń lękowych”, które we współczesnej terminologii zastąpiły stygmatyzujące określenia „nerwica” i „neuroza”.
Czym są zaburzenia lękowe? Jakie są objawy i rodzaje nerwicy? Na czym polega leczenie nerwicy?
Co to jest nerwica? Definicja
Nerwica, czyli zaburzenia lękowe, definiowane są jako zaburzenia psychiczne niepsychotyczne. Osoba cierpiąca na zaburzenia lękowe zachowuje właściwą ocenę rzeczywistości i nie odczuwa poważnych zaburzeń w poczuciu realności. Odróżnia to nerwicę od zaburzeń psychotycznych, takich jak na przykład schizofrenia, w których omamy i urojenia w znaczący sposób zaburzają odbiór i ocenę rzeczywistości.
Zaburzenia psychiczne określane są jako defekty w procesach myślowych i w sferze emocjonalnej, które w różnym stopniu przekładają się na zachowania i sposób funkcjonowania osoby chorej. W zaburzeniach lękowych dominującą cechą jest częste i intensywne odczuwanie lęku, niepokoju i strachu. Zaburzenia nerwicowe negatywnie wpływają na samopoczucie i zdrowie pacjenta, który może borykać się z obniżoną jakością życia w sferze rodzinnej, zawodowej i społecznej.
Liczba osób cierpiących na zaburzenia lękowe stale rośnie. Jakie są objawy nerwicy? Jak odróżnić zamartwianie się od patologicznego lęku?
Jakie są objawy nerwicy?
Zaburzenia nerwicowe mogą objawiać się w różny sposób u różnych pacjentów i w przypadku różnych rodzajów nerwic. Dodatkowo spora część symptomów nerwic jest niespecyficzna, co może utrudniać szybką i prawidłową diagnozę zaburzeń.
Zaburzenia lękowe najczęściej objawiają się poprzez silnie i przewlekle odczuwany lęk, który osobom z otoczenia osoby chorej wydaje się irracjonalny i/lub nieadekwatny do sytuacji bądź zdarzenia, które go wywołały. Ale to nie wszystko!
Pacjenci cierpiący na zaburzenia lękowe mogą mieć również następujące objawy:
- obsesyjne myśli i obsesyjne zachowania
- fobie – paniczny lęk przed konkretnymi rzeczami czy zjawiskami
- wycofanie społeczne – unikanie pewnych sytuacji, unikanie kontaktu z osobami lub ludźmi w ogóle
- utrata zainteresowań – porzucenie pasji, zaniedbywanie obowiązków szkolnych lub zawodowych
- problemy z zasypianiem i zaburzenia snu
- poczucie permanentnego przygnębienia
- poczucie beznadziejności
- depresja
Zaburzenia nerwicowe mogą również powodować objawy towarzyszące, do których zalicza się symptomy fizyczne. W nerwicy mogą występować następujące objawy somatyczne:
- przewlekłe bóle głowy
- zawroty głowy
- napięcia i bóle mięśni (niespowodowane aktywnością fizyczną)
- ciągłe zmęczenia oraz zaburzenia żołądkowo jelitowe
Psychosomatyczne dolegliwości mogą także pochodzić ze strony układu oddechowego (na przykład trudności z oddychaniem) oraz ze strony układu krwionośnego (zaburzony rytm serca lub kołatanie serca) czy układu ruchowego (na przykład drętwienie rąk). Ponadto atakom paniki często towarzyszy suchość w ustach, obfite pocenie się, częste oddawanie moczu, biegunka i zaczerwienienie skóry.
Objawy nerwicy mogą występować codziennie, niemal codziennie lub raz na jakiś czas. Tym, co odróżnia symptomy zaburzeń lękowych od zwykłego strachu czy stanu określanego jako „martwienie się”, jest nasilenie objawów. Natężenie objawów będzie dużo wyższe w przypadku zaburzeń nerwicowych.
Jak zdiagnozować nerwicę? Jakie mogą być przyczyny nerwicy?
Zaburzenia nerwicowe diagnozuje lekarz psychiatra na podstawie pogłębionego wywiadu i po przeprowadzeniu lub zleceniu badań wykluczających inne przyczyny problemów.
Przyczyny zaburzeń nerwicowych mogą być złożone, a ich etiologia wciąż nie jest do końca poznana. Do tak zwanych czynników zapalnych, które podnoszą ryzyko wystąpienia nerwicy, zalicza się predyspozycje osobowościowe oraz uwarunkowania genetyczne i środowiskowe (wpływ otoczenia, niestabilna sytuacja rodzinna czy zawodowa).
Specjaliści podkreślają również, że zaburzenia nerwicowe częściej pojawiają się u osób, które w swojej historii mają silne i traumatyczne przeżycia, urazy psychiczne, a także osoby żyjące w stanie permanentnego stresu (związanego z trudną pracą zawodową czy chorobą bliskiej osoby).
Ryzyko zachorowania na nerwicę jest wyższe w przypadku osób stosujących niehigieniczny tryb życia, niewłaściwie się odżywiających oraz niedbających o odpowiednią ilość i jakość snu.
Rodzaje nerwic
Międzynarodowa Klasyfikacja Chorób ICD–10 i Klasyfikacja Zaburzeń Psychicznych Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego DSM–IV definiuje kilkanaście różnych zaburzeń psychicznych, do których należą zaburzenia nerwicowe/lękowe.
Do zaburzeń nerwicowych zalicza się:
- nerwica lękowa
- nerwica natręctw
- nerwica depresyjna
- nerwica żołądka
- nerwica serca
- nerwica wegetatywna
Leczenie nerwicy – psychoterapia i farmakoterapia
Skuteczne leczenie nerwicy jest możliwe! Na początku należy wykluczyć wszelkie zmiany w układzie nerwowym i inne problemy zdrowotne, które potencjalnie mogłyby być powodem zaburzeń. W celu przeprowadzenia dokładnej diagnozy trzeba skonsultować się z lekarzem rodzinnym (zleci wykonanie podstawowych badań), a następnie ze specjalistą – lekarzem psychiatrą.
Psychoterapia w leczeniu nerwicy
Leczenie nerwicy wymaga najczęściej skorzystania z psychoterapii indywidualnej, którą można łączyć z terapią grupową. Psychoterapia ma na celu redukcję lęku oraz wyposażenie pacjenta w uniwersalne narzędzia do radzenia sobie w sytuacjach ataków paniki czy wzmożonego lęku. Psychoterapeuta ma do dyspozycji różne metody psychoterapeutyczne – najczęściej stosuje się metodę poznawczo-behawioralną bądź systemową..
Psychoterapeuta leczący pacjenta w nowoczesnym ośrodku może dodatkowo zaproponować mu udział w fototerapii, muzykoterapii czy zajęciach relaksacyjnych.
Nerwica – leczenie farmakologiczne
Należy mieć świadomość, że leczenie nerwicy może trwać kilka lat. Niekiedy psychoterapię wspomaga się leczeniem farmakologicznym, w ramach którego psychiatra może zalecić stosowanie leków przeciwdepresyjnych i przeciwlękowych (leki anksjolityczne, na przykład pochodne benzodiazepin).
Leki przeciwlękowe są silnie uzależniające, dlatego włącza się je do leczenia przeważnie na krótki czas – w celu szybkiej poprawy stanu pacjenta i zlikwidowania najgorszych objawów.
Z jakimi problemami warto zgłosić się do lekarza psychiatry?
Nieleczone zaburzenia nerwicowe mogą prowadzić do poważnych trudności w codziennym funkcjonowaniu i znacząco obniżać jakość życia. Jeżeli zauważasz u siebie niepokojące symptomy – nie zwlekaj, zwróć się do psychiatry lub skorzystaj z pomocy w ośrodku leczenia nerwic.
WOLMED jest miejscem, w którym możemy Ci pomóc! Leczeniem nerwic w klinice zajmujemy się od kilkunastu lat. W naszym interdyscyplinarnym zespole są psychiatrzy, psychoterapeuci, psycholodzy i terapeuci uzależnień, którzy skutecznie wspierają pacjentów w pokonywaniu zaburzeń i odzyskiwaniu kontroli nad życiem.
Podsumowanie
Zaburzenia lękowe, wcześniej określane mianem nerwic lub neuroz, to zaburzenia psychiczne niepsychotyczne. Pacjenci cierpiący na nerwicę odczuwają silny lęk i strach, który może manifestować się również poprzez szeroki wachlarz tak zwanych somatów. Najczęstsze objawy somatyczne zaburzeń nerwicowych to kołatanie serca, przewlekłe bóle głowy i mięśni, duszność, obfite pocenie się czy suchość w ustach.
Podejrzewasz, że cierpisz na zaburzenia lękowe? Zgłoś się do psychiatry, który diagnozuje zaburzenia psychiczne oraz może zalecić terapię i wdrożenie odpowiedniego leczenia farmakologicznego.
*Powyższa porada jest sugestią i nie zastępuje wizyty u specjalisty. W przypadku problemów ze zdrowiem należy skonsultować się z lekarzem.