Uzależnienie wiąże się z silną potrzebą, psychicznym przymusem zażywania jakiejś substancji albo wykonywania konkretnej czynności. Określane jest to jako uzależnienia behawioralne. Bez względu na to, czy będzie to uzależnienie od alkoholu, leków, narkotyków, czy też hazardu, zakupów bądź seksu, prowadzi do koncentrowania się życia wokół tego, co jest przyczyną uzależnienia. A sama osoba uzależniona, będąc ofiarą nałogu, cierpi w zasadzie w każdej sferze życia: emocjonalnej, psychicznej, intelektualnej i fizycznej.
UZALEŻNIENIE OD SUBSTANCJI A UZALEŻNIENIA BEHAWIORALNE – PODOBIEŃSTWA I RÓŻNICE
Substancje psychoaktywne, alkohol, nikotyna, leki i narkotyki, takie jak kokaina lub opioidy (kodeina, morfina i heroina), stymulują umiejscowione w mózgu receptory. Natomiast w przypadku uzależnień behawioralnych dochodzi do uzależnienia od pewnego stanu psychicznego i związanego z nim wyrzutu endorfin. Osoba uzależniona stara się, by taki stan trwał jak najdłużej – jej organizm zostaje pobudzony, następuje kumulacja przyjemności, a później rozładowanie emocji. Człowiek chciałby, żeby ten stan pobudzenia trwał jak najdłużej, wciąż chce być stymulowany. Dlatego na przykład hazardziści grają do końca, dopóki mają pieniądze, sami nie są w stanie przerwać procesu ciągłego stymulowania emocji.
I właśnie to jest istotna różnica między wspomnianymi uzależnieniami. Substancje psychoaktywne działają na receptory, a określone zachowanie przy uzależnieniach behawioralnych wpływa na stan emocjonalny, wyrzut endorfin i adrenaliny. Objawy odstawienne w uzależnieniach behawioralnych ograniczają się do sfery psychicznej. Pojawiają się lęk, niepokój i depresja. W przypadku uzależnienia od substancji psychoaktywnych występują zespoły abstynencyjne, które, w zależności od rodzaju substancji, mają różnoraki przebieg chorobowy. Występują objawy fizyczne, takie jak dreszcze, zimne poty czy biegunka. W obu przypadkach negatywne skutki objawiają się także w sferze społecznej. Dochodzi do izolowania się od ludzi, psują się relacje rodzinne, zanikają więzi czy wręcz rodzina się rozpada, nie bez znaczenia są też ogromne problemy w pracy, nierzadko kończące się jej utratą.
Oba rodzaje uzależnień mają wiele wspólnych cech. Poza wspomnianym poczuciem przymusu wykonywania określonych zachowań, jest to też tolerancja na substancje czy określone zachowanie – występuje konieczność ich nasilania w celu uzyskania podobnych efektów, zaniedbywanie innych źródeł przyjemności oraz kontynuowanie zachowań mimo pojawiania się wyraźnych szkód, które się z nimi wiążą. Z kolei jedna z najważniejszych różnic jest taka, że o ile osoba uzależniona może całkowicie odstawić substancje psychoaktywne, o tyle całkowitej abstynencji w przypadku niektórych uzależnień behawioralnych zachować się nie da. Trudno wyobrazić sobie bowiem osobę uzależnioną od komputera, która rezygnuje z tego narzędzia i tym samym znacznie ogranicza sobie szanse rozwoju osobistego. Przy uzależnieniach chemicznych pierwszym krokiem jest detoksykacja, polegająca na oczyszczenie organizmu z toksyn. Tego etapu w uzależnieniach behawioralnych oczywiście nie ma.
Kolejną różnicą jest stopień negatywnego wpływu uzależnienia na organizm. Podczas gdy uzależnienia chemiczne mogą prowadzić do bardzo poważnych uszczerbków na zdrowiu, uzależnienia behawioralne pod tym względem wydają się być znacznie łagodniejsze. Chociaż np. kompulsywne objadanie się jest z pewnością jest bardzo groźne dla zdrowia, a uzależnienie od seksu znacznie zwiększa ryzyko zarażenia się chorobą przenoszoną drogą płciową.
SPOSOBY LECZENIA UZALEŻNIEŃ
Leczenie farmakologiczne pacjentów uzależnionych od środków chemicznych polega na podawaniu im środków używanych w terapii odwykowej: naltreksonu, naloksenu oraz nalmefenu. Są to leki działające na receptory opioidowe w mózgu. Pacjentom podaję też leki, które hamują np. głody alkoholowe. Inaczej sytuacja wygląda w przypadku uzależnień behawioralnych. Nie ma idealnych farmaceutyków, które hamowałyby niepożądane działania osób uzależnionych od konkretnych zachowań, stanów emocjonalnych. Psychiatra może natomiast podać niektórym pacjentom leki przeciwdepresyjne – o mechanizmie adrenergicznym, mające za zadanie podniesienie poziomu adrenaliny bez konieczności wykonywania niepożądanych zachowań (niekontrolowane zakupy, hazard). Poprzez podawanie odpowiednich leków stopniowo wzrasta poziom noradrenaliny w synapsach.
Farmakologia to jedno, ogromne znaczenie w zdrowieniu pacjenta ma przeprowadzenie 4- lub 6-tygodniowej terapii behawioralno-poznawczej. I to w przypadku obu rodzajów uzależnień. Pacjent, pracując z terapeutą ma za zadanie wypracować nowe zachowania, mechanizmy obronne i wytworzyć nowe wzorce. To jest jego czas na skoncentrowanie się na sobie, poznanie siebie i zmianę zachowania.
* Powyższa porada jest sugestią i nie zastępuje wizyty u specjalisty. W przypadku problemów ze zdrowiem należy skonsultować się z lekarzem.
Przeczytaj również:
- Nasz blog
- Leczenie depresji
- Leczenie nerwicy
- Leczenie alkoholizmu
- Leczenie narkomanii
- Leczenie lekomanii
- Leczenie uzależnienia od hazardu
- Leczenie zakupoholizmu
- Aktualności
Warto także zajrzeć na
*Powyższa porada jest sugestią i nie zastępuje wizyty u specjalisty. W przypadku problemów ze zdrowiem należy skonsultować się z lekarzem.