Nerwicę natręctw, zwaną również zaburzeniami obsesyjno-kompulsyjnymi, dość łatwo opisać – to przymus wykonywania pewnej czynności oraz uporczywe i nawracające myśli. Trzeba jednak czasu, by jej objawy zdiagnozować u pacjenta. Na czym polega nerwica natręctw i jej leczenie?
Nerwica natręctw: Co to?
Nerwica natręctw to zaburzenie psychiczne charakteryzujące się obecnością obsesji definiowanych jako natrętne myśli, obrazy i impulsy oraz kompulsji definiowanych w kategoriach powtarzających się zachowań lub rytuałów psychicznych, które osoba czuje się zmuszona wykonywać w odpowiedzi na obsesję lub według pewnych reguł, które muszą być ściśle przestrzegane.
Nerwica natręctw: Objawy, obsesje i kompulsje, konsekwencje
Nerwica natręctw jest zaburzeniem o charakterze przewlekłym, w przebiegu którego występują okresy zaostrzenia i remisji objawów. Ponadto chorobie towarzyszy rozwój nowych symptomów, które są stale kreowane przez ludzki umysł. Jak w takim razie rozpoznać, że bliska nam osoba cierpi na nerwicę natręctw?
Objawy nerwicy natręctw przypominają przerysowane reakcje pojawiające się u ludzi zdrowych w odpowiedzi na trudne sytuacje. Różnica w tym przypadku tkwi w rodzaju „trudnych sytuacji”. Dla osoby zdrowej trudną sytuacją może być śmierć kogoś bliskiego lub utrata zatrudnienia, dla osoby borykającej się z nerwicą natręctw taką trudną sytuacją może być konieczność wyrzucenia czegoś do śmieci.
Objawy nerwicy natręctw najczęściej obserwowane są w postaci określonych, charakterystycznych zachowań. Zachowania te nazywamy kompulsjami. Zachowania kompulsywne są podejmowane przez chorego w odpowiedzi na wcześniejsze obsesyjne myśli.
Obsesje i kompulsje
W przebiegu choroby wyróżniamy obsesje i kompulsje, które zwyczajowo przywykliśmy określać mianem natręctw. Do jednego z najczęstszych natręctw należy obsesyjne mycie rąk. Ale bywają też inne, polegające na przykład na konieczności wypowiedzenia pewnych słów. Jednak we wszystkich przypadkach dana osoba doskonale zdaje sobie sprawę ze swojego irracjonalnego zachowania, nierzadko bardzo się go wstydzi, ale lęk przed zaniechaniem wykonania danej czynności jest znacznie większy. Nerwica natręctw ma związek z wewnętrznym niepokojem osoby. Bywa tak, że chory walczy z przymusem wykonywania pewnych czynności, co może być skutkiem presji otoczenia, jednak w takich sytuacjach przybiera on na sile. Natomiast sam pacjent nie może pozbyć się uczucia złości i zdenerwowania.
W tym miejscu warto rozgraniczyć obsesje i kompulsje. Obsesje to powtarzające się i niechciane myśli, obrazy lub impulsy, które wnikają do świadomości i są zazwyczaj odczuwane jako intruzywne i niepożądane. Przykłady obsesji obejmują:
- Nieustanne obawy o zanieczyszczenie (np. bakterie, wirusy).
- Obawy o bezpieczeństwo (np. obawa, że dom się spali).
- Myśli agresywne lub przerażające (np. obraz krzywdzenia kogoś).
- Potrzebę symetrii, porządku lub dokładności.
Kompulsje to z kolei zachowania lub rytuały psychiczne, które osoba czuje się zmuszona wykonywać w odpowiedzi na obsesję lub według pewnych reguł. Kompulsje są zazwyczaj wykonywane w celu zmniejszenia lęku lub dyskomfortu spowodowanego obsesjami lub w przekonaniu, że zapobiegną one jakiejś katastrofie. Przykłady tak rozumianych kompulsji obejmują:
- Nadmierne mycie rąk lub czyszczenie.
- Sprawdzanie (np. czy drzwi są zamknięte, czy urządzenia są wyłączone)
- Liczenie, powtarzanie określonych słów, unikanie „pechowych” numerów.
- Porządkowanie lub układanie rzeczy w określony sposób.
Konsekwencje choroby
Natręctwa, bez względu na ich charakter, są dość uciążliwe w codziennym życiu. Myśli osoby chorej są owładnięte przymusem wykonania czynności różnego typu – mogą mieć charakter seksualny, popędowy, występuje też jadłowstręt, kradzieże oraz wspomniane napady czystości. Ich charakter świadczy o tym, czy są uciążliwe tylko dla osoby na nie cierpiące, czy także dla najbliższych. Choroba ma też różne nasilenie, w ciężkiej postaci może nawet stanowić o inwalidztwie pacjenta. Jeśli objawy kompulsywnego wykonywania czynności utrzymują się przez kilka lub kilkanaście tygodni, i będzie im towarzyszyć nerwowość, niepokój, należy skonsultować się z lekarzem psychiatrą.
Kogo dotyka nerwica natręctw?
Z przeprowadzonych badań wynika, że dwie trzecie chorych pierwsze objawy nerwicy natręctw miało przed ukończeniem 15. roku życia, samo schorzenie nieznacznie częściej dotyka kobiety niż mężczyzn. O przyczynach zaburzenia obsesyjno-kompulsyjnego mogą stanowić m.in. nieprawidłowości w funkcjonowaniu niektórych obszarów mózgu.
Nerwica natręctw: Leczenie OCD
Leczenie nerwicy natręctw wymaga czasu, cierpliwości i konsekwencji, ale przy pozytywnym nastawieniu i zaangażowaniu pacjenta przynosi bardzo dobre rezultaty. Dotyczy to zarówno leczenia dorosłych, jak i dzieci.
Leczenie nerwicy natręctw najczęściej jest realizowane poprzez psychoterapię. Bardzo dobre efekty można osiągnąć poprzez terapię behawioralno-poznawczą. Terapia może mieć charakter indywidualny lub grupowy. Jej celem jest m.in. wygaszanie natrętnych czynności, co uzyskuje się poprzez ekspozycję na bodziec powodujący niepokój a następnie na powstrzymywaniu się od kompulsji czy nauce kontrolowania obsesji.
W terapii OCD stosowana jest również psychoedukacja, podczas której pacjent uczy się jak najefektywniej radzić sobie ze stresem. Może się zdarzyć, że w toku terapii okaże się, że do rozwoju zaburzenia przyczyniła się trauma. Wówczas wskazana jest praca nad tym problemem oraz przepracowanie traumatycznych wydarzeń z przeszłości. W uzasadnionych przypadkach pacjentowi podawane są leki przeciwdepresyjne.
Przeczytaj również:
- Leczenie depresji
- Leczenie alkoholizmu
- Leczenie narkomanii
- Leczenie lekomanii
- Leczenie uzależnienia od hazardu
- Leczenie zakupoholizmu
*Powyższa porada jest sugestią i nie zastępuje wizyty u specjalisty. W przypadku problemów ze zdrowiem należy skonsultować się z lekarzem.