Masz kłopoty z zaśnięciem częściej niż 2-3 razy w tygodniu? Budzenie się w nocy trwa dłużej niż miesiąc? Przez nieprzespaną noc nie możesz normalnie funkcjonować? Prawdopodobnie cierpisz na bezsenność, która wymaga specjalistycznej pomocy.
Kiedy budzenie się w nocy występuje częściej niż 2-3 razy w tygodniu, a taki stan utrzymuje się dłużej niż miesiąc i ma negatywny wpływ na nasze codzienne funkcjonowanie, mamy do czynienia z bezsennością, która wymaga specjalistycznej pomocy. Według statystyk, problem bezsenności dotyczy ok. 20% populacji. Częstą przyczyną są choroby tarczycy, wahania hormonalne, metaboliczne, takie jak np. nadciśnienie i cukrzyca.
Nie należy lekceważyć długotrwałej bezsenności i wskazane jest zgłoszenie się do lekarza rodzinnego, który skieruje na badania laboratoryjne w celu wykluczenia dolegliwości somatycznych.
Zaburzenia snu: Objawy
Diagnostyka bezsenności i określenie jej przyczyny może być dużym wyzwaniem. Wynika to z faktu, iż zaburzenia snu mogą przybierać różne formy i być spowodowane wieloma czynnikami. Objawy mogą się więc różnić w zależności od rodzaju zaburzenia. Warto przy tym pamiętać, że zaburzenia snu to nie tylko trudność w zasypianiu, ale również niemożność utrzymania snu, co wiąże się z częstym wybudzaniem się w nocy.
Mimo różnic w obrazie klinicznym przypadłości, istnieje kilka objawów wspólnych dla zaburzeń snu jako ogółu. To przede wszystkim:
- trudności z zasypianiem,
- częste budzenie się w nocy i trudność z powrotem do snu,
- nadmierna senność w ciągu dnia nawet po nocnym odpoczynku,
- problemy z koncentracją i pamięcią powodowane przez chroniczny brak snu, który wpływa niekorzystnie na zdolności poznawcze,
- zmiany nastroju wynikające z niedostatecznej jakości lub ilości snu.
Zaburzenia snu: Przyczyny
Zaburzenia snu mogą mieć różnorodne przyczyny, które często są ze sobą powiązane. Możemy je podzielić na pięć grup, w ramach których wyróżniamy:
- czynniki fizjologiczne i medyczne,
- czynniki psychologiczne i emocjonalne,
- czynniki środowiskowe,
- zachowania i styl życia,
- inne czynniki.
Czynniki fizjologiczne i medyczne obejmują przede wszystkim przyczyny zdrowotne. Choroby takie jak astma, choroby serca, refluks żołądkowo-przełykowy, choroby tarczycy, cukrzyca, i inne mogą zakłócać sen, podobnie jak chroniczny ból. Powodem zaburzeń snu mogą być również zaburzenia neurologiczne i problemy z oddychaniem. Dolegliwości takie, jak apnea senna, chroniczna obturacyjna choroba płuc (COPD) mogą powodować przerwy w oddychaniu podczas snu, co w sposób bezpośredni przekłada się na jakość snu i wypoczynku. Wśród czynników fizjologicznych wskazuje się także zaburzenia hormonalne. Problemy ze snem są częstą dolegliwością kobiet w okresie menopauzy.
Czynniki psychologiczne i emocjonalne odnoszą się przede wszystkim do stresu i niepokoju. Warto pamiętać o tym, że stres w każdej postaci – zarówno krótkotrwały, jak i chroniczny – może znacząco zakłócać sen i wpływać niekorzystnie na jego jakość. Problemy ze snem często dotykają osób cierpiących z powodu zaburzeń nastroju oraz innych zaburzeń psychicznych.
Do czynników środowiskowych zaliczamy te wszystkie przyczyny zaburzeń snu, których źródło leży w otoczeniu. Może to być hałas i światło, niekomfortowe warunki snu, a w przypadku osób często podróżujących zmiana stref czasowych. Czynniki środowiskowe są stosunkowo łatwe do wyeliminowania, jednak ich dostrzeżenie wymaga sporej świadomości osoby borykającej się z problemem snu.
Nasze zachowania i styl życia mają kluczowe znaczenie dla jakości snu. Nieregularny grafik snu może zakłócać wewnętrzny zegar ciała i tym samym powodować problemy z zasypianiem i wysypianiem się. Złe nawyki żywieniowe także wpływają niekorzystnie na jakość snu. Przed snem należy unikać ciężkostrawnych posiłków, kofeiny oraz alkoholu. Na jakość snu wpływa także brak aktywności fizycznej i nadużywanie substancji psychoaktywnych.
Ostatnia kategoria przyczyn zaburzeń snu obejmuje przyczyny, których nie jesteśmy w stanie sklasyfikować w żadnej z powyższych kategorii. Jakie to przyczyny? Jedną z nich jest wiek. Wraz z wiekiem zmieniają się wzorce snu, co może prowadzić do problemów ze spaniem w ogólnie przyjętych porach. Kolejną jest genetyka. Niektóre zaburzenia snu mogą mieć podłoże genetyczne. Nie bez znaczenia dla jakości snu jest również praca w nocy lub nieregularne godziny pracy.
Niska jakość snu a zaburzenia snu
Za jedną z przyczyn zaburzeń snu uznaje się wspomnianą wcześnie niską jakość snu. Niska jakość snu wpływa na codzienne funkcjonowanie, zdrowie fizyczne i psychiczne. Jej przyczyn upatruje się w:
- stresie i niepokoju,
Problemy emocjonalne, stres i niepokój mogą utrudniać zasypianie lub powodować częste przebudzenia w nocy. - niewłaściwym środowisku do snu,
Hałas, nieodpowiednia temperatura, niewygodne łóżko lub jasne światło mogą zakłócać sen. - niewłaściwych nawykach snu,
Nieregularne godziny snu, używanie urządzeń elektronicznych przed snem, spożywanie kofeiny lub alkoholu przed snem mogą negatywnie wpływać na jakość snu. - chorobach fizycznych,
Niektóre schorzenia, takie jak choroby serca, cukrzyca, choroby tarczycy, mogą wpływać na sen.
Zaburzenia snu: Leczenie, podejście psychologiczne i farmakologiczne
Bądźmy ostrożni w stosowaniu bez konsultacji z lekarzem różnego rodzaju leków nasennych, które powinny być zażywane tylko doraźnie. Szczególne niebezpieczeństwo nieprawidłowego używania takich leków dotyczy osób dotkniętych depresją i stanami lękowymi. Mogą one spowodować pogłębienie zaburzeń psychicznych. Jeżeli przyczyny somatyczne zostaną w czasie badań wykluczone należy skorzystać z porady psychiatry.
Specjalista ustali przyczynę bezsenności (do pierwotnych najczęściej należą zwiększone napięcie nerwowe, przewlekły stres oraz zmęczenie fizyczne) i zaleci najskuteczniejsze w danym przypadku leczenie. Niejednokrotnie udaje się pomóc pacjentom stosując niefarmakologiczne metody leczenia. Są nimi sprawdzone techniki psychoterapii, które uczą rozpoznawania swoich stanów, wyrażania ich i regulacji. Nowoczesne ośrodki proponują też różne metody wspierające terapię behawioralno-poznawczą. W Klinice Wolmed są nimi masaże, ćwiczenia oddechowe i relaksacyjne. Ponadto duży i pozytywny wpływ mają ćwiczenia fizyczne wykonywane najlepiej w plenerze, gdzie otacza nas spokój i nieoceniona przyroda. Przy zastosowaniu terapii i działań wspierających można skutecznie pozbyć się problemu męczącej nasz organizm bezsenności.
W przypadkach szczególnie trudnych stosuje się też farmaceutyki, które dodatkowo wzmacniają proces leczenia i pomagają wyjść z problemu zazwyczaj dotykającego ludzi starszych, ale coraz częściej także młode osoby.
Leczenie zaburzeń snu a zmiana stylu życia
Nasze nawyki i przyzwyczajenia mają ogromny wpływ na nasz sen. Dzięki wprowadzeniu kilku zmian w codziennej rutynie możemy znacząco wesprzeć proces terapeutyczny i w efekcie poprawić jakość snu. Wśród rekomendowanych czynności znajdują się:
- unikanie lub ograniczanie drzemek w ciągu dnia,
- zmiana nawyków żywieniowych, w tym przede wszystkim unikanie dużych posiłków, napojów, alkoholu i nikotyny przed snem,
- codzienny relaks,
- regularne nieforsowne ćwiczenia fizyczne,
- zapewnienie odpowiednich warunków do snu (utrzymanie sypialni w ciemności i optymalnej temperaturze, usunięcie z pomieszczenia elektroniki w postaci zegarów, telefonów czy telewizorów).
*Powyższa porada jest sugestią i nie zastępuje wizyty u specjalisty. W przypadku problemów ze zdrowiem należy skonsultować się z lekarzem.