Choroba afektywna dwubiegunowa objawia się zarówno manią, jak i depresją, występującymi na przemian. Mogą też istnieć wspólnie, jako tzw. epizody mieszane. Bywają też okresy, gdy pacjent nie wykazuje żadnych objawów choroby, której inna nazwa to choroba maniakalno-depresyjna.
Czym się objawia i na czym polega leczenie?
Okresy depresyjne w chorobie afektywnej dwubiegunowej charakteryzuje spadek nastroju, a gdy pojawia się mania, pacjenci są pełni energii i szczęścia. Jednocześnie bardzo łatwo i szybko się złoszczą, wpadają w gniew, są wyjątkowo rozmowni będąc w tym dość chaotycznym. Nie są to typowe wahania nastroju, w przypadku choroby mają gwałtowny przebieg – od euforii po głęboki smutek. Dla choroby charakterystyczne są zaburzenia urojeniowe, podczas których pacjent jest nad wyraz podejrzliwy, towarzyszą mu projekcje przeróżnych zagrożeń. Wszystkie te zmiany są przyczyną wielu konsekwencji, od pogorszenia i zerwania relacji z rodziną, po konflikty z prawem, samookaleczenie, a nawet samobójstwo.
Choroba afektywna dwubiegunowa – co to?
Choroba afektywna dwubiegunowa to zaburzenie psychiczne charakteryzujące się znacznymi zmianami nastroju, energii i aktywności. Osoby cierpiące na to zaburzenie doświadczają epizodów manii lub hipomanii (wyższy niż normalny nastrój, zwiększona energia i aktywność) oraz epizodów depresji (niski nastrój, zmniejszona energia i aktywność). Zmiany te są nieporównywalnie silniejsze niż wahania nastrojów, których na co dzień doświadczają osoby zdrowe.
Wyróżniamy dwa typy choroby afektywnej dwubiegunowej. To zaburzenie typu I i II. Ponadto wyróżnić możemy także cyklotymię, która stanowi lżejszą formę zaburzenia dwubiegunowego charakteryzującą się mniej intensywnymi zmianami nastroju.
Choroba afektywna dwubiegunowa – objawy
W przebiegu choroby afektywnej dwubiegunowej wyróżniamy epizody manii/hipomanii i depresji. Epizody manii w zaburzeniu dwubiegunowym typu I są zazwyczaj bardziej intensywne i mogą wymagać hospitalizacji. Obejmują m.in.:
- Nadmierną aktywność, pobudzenie, niemożność usiedzenia w miejscu.
- Nieuzasadniony, często ekstremalny nastrój radosny lub podniecenie.
- Zmniejszoną potrzebę snu.
- Szybkie, nieprzerwane mówienie, często bez sensu lub z chaotycznymi skokami tematów.
- Trudności z koncentracją uwagi, łatwe rozpraszanie.
- Nierealistyczne przekonanie o własnych umiejętnościach lub mocach.
- Impulsywne, ryzykowne zachowania, takie jak hazard, nieostrożne wydawanie pieniędzy, ryzykowne zachowania seksualne.
Hipomania, występująca w zaburzeniu dwubiegunowym typu II, jest podobna do manii, ale mniej intensywna.
Jej objawy obejmują:
- Poczucie euforii lub nadmiernego optymizmu, które nie jest adekwatne do sytuacji.
- Zwiększoną aktywność i energia, często skierowana na różne projekty.
- Zmniejszoną potrzebę snu.
- Szybsze niż zwykle mówienie, często z wieloma pomysłami naraz.
- Zwiększone poczucie własnej wartości lub kreatywności.
Epizody depresyjne w chorobie afektywnej dwubiegunowej mogą być bardzo ciężkie i obejmują:
- Utrzymujące się uczucie smutku, beznadziejności, płaczliwość.
- Drastyczne zmiany apetytu i związane z nimi skoki wagi w dół lub w górę.
- Insomnię lub nadmierną senność.
- Poczucie ciągłego zmęczenia, brak energii do codziennych czynności.
- Nadmierna krytykę siebie, poczucie winy.
- Problemy z koncentracją, zapominanie, trudności w podejmowaniu decyzji.
- Myśli o śmierci, samobójstwie, planowanie a nawet podejmowanie prób samobójczych.
Należy przy tym pamiętać, że objawy te mogą znacznie różnić się w zależności od osoby i typu zaburzenia dwubiegunowego.
Choroba afektywna dwubiegunowa – przyczyny
Przyczyny choroby maniakalno-depresyjnej nie do końca są znane. Wiadomo, że jest ona dziedziczna, mogą ja wywołać traumatyczne przeżycia, silny stres, błędy wychowawcze w dzieciństwie. Można zatem uznać, iż u podłoża choroby leży kombinacja czynników genetycznych, neurobiologicznych i środowiskowych. Czynniki ryzyka w tym przypadku mogą obejmować historię rodzinną zaburzeń dwubiegunowych, stresujące wydarzenia życiowe lub traumy. Kluczowe wydaje się właściwe zdiagnozowanie choroby. Niektóre osoby całymi latami nie mają pojęcia o tym, co powoduje u nich tak dziwne zachowanie i swoistego rodzaju huśtawkę emocjonalną. Szansę na powrót pacjenta do właściwego funkcjonowania daje wczesna diagnoza choroby i podjęcie właściwego leczenia.
Choroba afektywna dwubiegunowa – leczenie
Właściwe leczenie choroby afektywnej dwubiegunowej polega na podawaniu pacjentowi tzw. leków normotymicznych – stabilizatorów nastroju. Ważna jest też psychoterapia w nurcie poznawczo-behawioralnym. Psychoterapeuta pracuje z pacjentem nad poznaniem istoty choroby i zrozumieniem towarzyszących jej mechanizmów. Uczy nowych zachowań, wyrażania emocji. Psychoterapia ma charakter indywidualny oraz grupowy. W warunkach szpitalnych terapia trwa 4-6 tygodni, później kontynuowane jest indywidualnie w gabinecie psychoterapeuty, co najmniej przez dwa lata. W leczeniu pomocne są też fototerapia, muzykoterapia i relaksacja. Duże znaczenie ma też właściwa dieta – bogata w kwasy omega-3 oraz tryptofan, zawarty m.in. w czekoladzie, który zamienia się w działającą antydepresyjnie serotoninę.
*Powyższa porada jest sugestią i nie zastępuje wizyty u specjalisty. W przypadku problemów ze zdrowiem należy skonsultować się z lekarzem.