23 lutego obchodzimy Ogólnopolski Dzień Walki z Depresją. Na tę chorobę cierpi nawet półtora miliona Polaków. WHO (Światowa Organizacja Zdrowia) prognozuje, że w ciągu najbliższych kilku lat depresja stanie się najczęściej występującą chorobą na świecie. Co ważne, depresja nie jest problemem wyłącznie osób dorosłych. Coraz częściej z chorobą mierzy się młodzież i dzieci, także te w wieku przedszkolnym.
Depresja to coś znacznie więcej niż chwilowy stan obniżenia nastroju, chandra czy zniechęcenie. To choroba, która destabilizuje, a niekiedy zupełnie uniemożliwia prawidłowe funkcjonowanie. Osoba chora nie widzi sensu życia, swoich mocnych stron, sukcesów i możliwości, często zamyka się w przysłowiowych czterech ścianach i izoluje społecznie. Jak pomóc osobie w depresji?
Jak odróżnić zły nastrój od depresji?
Na pierwszy rzut oka objawy złego nastroju w niczym nie różnią się od objawów depresji. Dlatego podstawowym kryterium rozróżnienia jest tutaj czas. Zły nastrój to stan związany z bieżącymi wydarzeniami. Zazwyczaj nie trwa długo, a charakterystyczne dla niego objawy ustępują samoistnie. W przypadku choroby stan obniżonego nastroju i towarzyszące mu symptomy utrzymują się przez długi czas.
O depresji jako chorobie, a więc sytuacji, w której niezbędna jest profesjonalna pomoc mówimy wówczas, gdy co najmniej od 2 tygodni u chorego obserwuje się od 2 do 5 głównych objawów schorzenia:
- depresyjny nastrój, który występuje na co dzień przez większą część dnia – smutek, przygnębienie, drażliwość, obojętność- spadek zainteresowania rzeczami, które kiedyś sprawiały radość, utrata przyjemności – negatywne myśli o sobie lub swojej przyszłości, poczucie winy, myśli samobójcze,
- fizyczne lub poznawcze osłabienie lub, na odwrót, pobudzenie,
- szybkie męczenie się, obniżony poziom energii,
- utrata masy ciała lub jej zwiększenie o 5% miesięcznie,
- bezsenność lub senność,
- upośledzenie pamięci i koncentracji.
Obserwowane objawy mogą się różnić zależnie od pacjenta. Ich cechą wspólną jest fakt, iż uniemożliwiają̨ człowiekowi pracę, zdobywanie nowej wiedzy i wypełnianie obowiązków rodzinnych.
Czy depresja może ustąpić samoistnie?
Badania wykazują, e zaledwie 20% epizodów depresyjnych ustępuje samoistnie. Wpływ na samoistne ustąpienie epizodu ma wiele czynników, wśród których wyróżnia się zdrowie fizyczne, obecność innych zaburzeń psychicznych, występowanie depresji w przeszłości, wsparcie otoczenia. Niestety, w większości przypadków choroba nie znika samoistnie. Chory może obserwować okresy poprawy nastroju i samopoczucia, ale depresja depresja powraca i to z poważniejszymi objawami. Dlatego każdorazowo warto skonsultować się ze specjalistą, a w razie potrzeby podjąć leczenie.
Leczenie depresji u dorosłego
Leczenie depresji przebiega dwutorowo i składa się z:
- farmakoterapii,
- psychoterapii.
Leki dobiera lekarz psychiatra, kierując się występującymi u chorego objawami, chorobami współistniejącymi, z uwzględnieniem działań niepożądanych, a także ewentualnymi innymi lekami, które pacjent przyjmuje. Zadaniem farmakoterapii w leczeniu depresji jest znoszenie uczucia lęku i napięcia. Uzupełnienie farmakoterapii stanowi psychoterapia. Może być realizowana w nurcie poznawczo-behawioralnym. Psychoterapeuta pracuje z pacjentem nad poznaniem istoty choroby i zrozumieniem towarzyszących jej mechanizmów. Uczy wglądu w siebie, co skutkuje postrzeganiem przez pacjenta wielu spraw w zupełnie nowym świetle. W tracie terapii pacjent uczy się wyrażania własnych emocji. Częstą przyczyną choroby jest bowiem tłumienie uczuć.
Terapia poznawczo- behawioralna w leczeniu depresji ma charakter indywidualny oraz grupowy, a jeśli jest taka potrzeba, także sesji rodzinnych. Farmakologiczne leczenie epizodu depresyjnego trwa minimum 6 miesięcy, natomiast zapobieganie kolejnym epizodom nawet 2 lata. W przypadku nawrotu choroby leczenie może wydłużyć się do 5 lat. Jeśli chodzi o psychoterapię, to czas jej trwania uzależniony jest od potrzeb pacjenta. W warunkach szpitalnych z reguły trwa 4 tygodnie, później kontynuowane jest indywidualnie w gabinecie psychoterapeuty.
Jakie czynniki mogą powodować depresję? Czego unikać?
W rozwoju każdej depresji uczestniczą zarówno czynniki biologiczne, jak i społeczno-psychologiczne. W jednych przypadkach przeważa jedno, a w innych drugie. Tak czy inaczej, szanse na rozwój depresji zwiększają następujące czynniki:
- zażywanie narkotyków lub alkoholu,
- chroniczny brak snu,
- nieregularna dieta,
- brak aktywności fizycznej,
- (w przypadku kobiet) częste ciąże i związane z nimi zachwiania gospodarki hormonalnej organizmu,
- nadmierny stres psychiczny,
- częste podróże z jednego miejsca zamieszkania do drugiego i związany z nim brak stabilności,
- nieleczone choroby przewlekłe.
Jak pomóc osobie dorosłej w radzeniu sobie z depresją?
Z pewnością najbardziej wartościowe jest przekonanie chorego do podjęcia leczenia. Zanim to jednak nastąpi, lub równolegle z podjęciem leczenia można stwarzać choremu dogodne warunki do:
- rozwoju prawidłowej higieny snu,
- przestrzegania zdrowiej diety,
- podejmowania aktywności fizycznej.
Sen: Człowiek powinien przyzwyczaić się do spania między godziną 22.00 a 3.00, w tym czasie resetują się struktury diencefaliczne i układ limbiczny. Konieczne jest również co najmniej 8 godzin snu. Jego krótki czas u osób starszych jest bardziej związany z niewłaściwym funkcjonowaniem obszarów czołowych mózgu, niż z zapotrzebowaniem na mniejsze ilości snu.
Odżywianie: Człowiek powinien spożywać́ co najmniej 3 posiłki dziennie. Korzystne dla naszego zdrowia i dobrego samopoczucia jest rozbicie codziennych posiłków na pięć, trzy główne i dwa dodatkowe.
Aktywność fizyczna: Regularna aktywność fizyczna wpływa na poprawę nastroju i ma bardzo korzystny wpływ na nasze zdrowie. Zależnie od preferencji możemy biegać, ćwiczyć w siłowni, pływać, wychodzić na spacery. Nie jest ważna długość jednorazowej sesji, ale częstotliwość podejmowanej aktywności fizycznej, która powinna być regularna.
Depresja u dzieci: Jak pomóc?
Depresja u dzieci odznacza się bardzo poważnym przebiegiem. Wynika to przede wszystkim z faktu, iż dzieci nie mają w pełni rozwiniętej umiejętności kontrolowania emocji, a tym samym łagodzenia swojego napięcia. W efekcie, dzieci gorzej radzące sobie z emocjami często tłumią je potęgując tym samym odczucia niepokoju i napięcia. Napięcie i lęk uniemożliwiają natomiast efektywne uczenie się i koncentrację na lekcjach, powodując w następstwie trudności w sferze szkolne.
Bez wsparcia dorosłych dzieci nie są w stanie nauczyć się poprawnego sposobu rozwiązywania swoich problemów. Pozostawione same sobie ze swoimi emocjami popełniają wiele błędów, co często prowadzi do poczucia odrzucenia i izolacji.
Leczenie zaburzeń depresyjnych u dzieci
Leczenie zaburzeń depresyjnych u dzieci i młodzieży obejmuje:
- poradnictwo dla rodziców,
- psychoedukację, zarówno dziecka, jak i rodziny,
- interwencje środowiskowe,
- współpracę ze szkołą w związku z niepowodzeniami szkolnymi,
- terapię.
W uzasadnionych przypadkach leczenie może obejmować także farmakoterapię.
Jak pomóc osobie w depresji? O czym pamiętać?
W przypadku depresji bardzo istotne jest, aby nie osądzać osoby chorej za jej negatywne myśli i zachowanie oraz nie bagatelizować stanu, w jakim się znajduje. Może to bowiem prowadzić do braku zaufania z jej strony i dalszego poczucia winy, beznadziejności i samotności. Domaganie się, aby „po prostu cieszyła się z życia”, jest tym samym, co oczekiwanie, że chory na cukrzycę sam wyprodukuje insulinę. Musimy pamiętać, że depresja jest jedną z głównych przyczyn samobójstw i chory bardzo potrzebuje naszej akceptacji i wsparcia.
Depresja to choroba i jak każda inna wymaga fachowego i specjalizacyjnego leczenia.
W razie pytań lub wątpliwości służymy pomocą
Zapraszamy do skorzystania z bezpłatnej pomocy:
Poradnie dla Dzieci i Młodzieży oraz Rodzin Wolmed
Radomsko, ul. Kraszewskiego 4 – tel. 695 386 820
Bełchatów, ul. Opalowa 9 – tel. 44 633 78 99 lub 721 022 622
Pajęczno, ul. Wiśniowa 26 – tel. 885 209 009
Wieluń, ul. Częstochowska 57 (Apteka Rajska) – tel. 885 209 009
Łask, ul. Warszawska 79 (Przychodnia Zdrowie) – tel. 695 386 820
*Powyższa porada jest sugestią i nie zastępuje wizyty u specjalisty. W przypadku problemów ze zdrowiem należy skonsultować się z lekarzem.