Czy przesadne dbanie o zdrowie może okazać się szkodliwe? Tak, jeśli dotyczy chociażby przyjmowania zbyt dużej ilości witamin i suplementów diety, zwłaszcza bez konsultacji z lekarzem. Chcemy, aby pomogły nam na włosy i paznokcie, uzupełniły jesienne niedobory promieni słonecznych, czy wypłukiwane z kawą magnez, potas i sód. Czy można jednak rozchorować się od ich nadmiaru?
Nie jest dobrym, ani mądrym postępowaniem, obsesyjne wręcz dążenie do zachowania zdrowia poprzez przyjmowanie niezliczonych ilości witamin, odżywek z proteinami czy suplementów diety. To, czy osoba, która na co dzień prowadzi zdrowy styl życia i prawidłowo się odżywia, potrzebuje dodatkowego wsparcia dla organizmu w postaci suplementów diety, witamin, może stwierdzić lekarz dopiero po wykonaniu odpowiednich badań. Znając ich wyniki ustali też odpowiednią dawkę przyjmowania poszczególnych preparatów. W innym przypadku nietrudno o hiperwitaminozę. Dzieje się tak zazwyczaj wtedy, gdy dochodzi do przyjmowania suplementów diety na własną rękę, bez kontroli, w dużych ilościach. Może to mieć bardzo poważne skutki, m.in. w postaci hiperwitaminozy.
Co to jest hiperwitaminoza?
Hiperwitaminoza polega wystąpieniu objawów chorobowych wynikających z przyjęcia zbyt dużej dla danego organizmu dawki witamin rozpuszczalnych w tłuszczach (czyli ich przedawkowanie) – a należą do nich wit. A, D, E oraz K. Organizm nie radzi sobie z ich metabolizmem i usunięciem, tak jak usuwa witaminy z grupy B i C, które są rozpuszczalne w wodzie. I tak, na przykład, nadmiar witaminy A może objawiać się drażliwością, brakiem łaknienia, a nawet osłabieniem mięśni, kości i zmianami skórnymi. Kołatanie serca, zaburzenia czynności nerek wystąpią przy wit. B. Najgroźniejsza w sutkach i zarazem występująca najrzadziej, jest hiperwitaminoza D. Występują przy niej wymioty, osłabienie bóle głowy, prowadzi do wielonarządowych powikłań.
Hiperwitaminoza – Objawy
Objawy hiperwitaminozy mogą być różne w zależności od rodzaju witaminy, która została przedawkowana. Poniżej przedstawiamy typowe objawy związane z nadmiarem niektórych witamin.
Witamina | Objawy hiperwitaminozy |
A | · Bóle głowy i zawroty głowy · Suchość skóry i pęknięcia w kącikach ust · Wypadanie włosów · Zmęczenie i osłabienie mięśni · Problemy z wątrobą, w tym powiększenie wątroby · Podwójne widzenie i ból oczu · Wady wrodzone u noworodków, jeśli kobieta w ciąży przyjmuje zbyt dużo witaminy A |
D | · Zwiększenie poziomu wapnia we krwi (hiperkalcemia) · Nudności i wymioty · Słabość · Częste oddawanie moczu · Kamienie nerkowe i uszkodzenie nerek · Zwapnienia w tkankach, w tym w nerkach i sercu |
E | · Zaburzenia żołądkowo-jelitowe, takie jak biegunka i wzdęcia · Zmęczenie · Bóle głowy · Zaburzenia widzenia · Zwiększone ryzyko krwawienia, zwłaszcza przy jednoczesnym stosowaniu leków przeciwkrzepliwych |
Charakterystyczne objawy mogą wystąpić zarówno przy jednorazowym przedawkowaniu danej witaminy, jak i przy długotrwałym przyjmowaniu nadmiernych jej dawek. Ważne jest, aby pamiętać, że zarówno niedobór, jak i nadmiar witamin mogą być szkodliwe dla zdrowia, dlatego ich suplementacja powinna być stosowana z rozwagą i, najlepiej, pod kontrolą medyczną.
Hiperwitaminoza i jej konsekwencje
Z badań przeprowadzonych przez naukowców z Seattle wynika, że zażycie w dużych dawkach preparatów z przeciwutleniaczami, jak witamina C i E, może skutkować zmianami genetycznymi grożącymi nowotworem. I wcale nie chodzi o spożywanie produktów, w których witaminy te występują w naturalnej postaci, jak na przykład orzechy, warzywa czy owoce, ale stosowane w nadmiarze zawierające je suplementy diety. Ze względu na to, że w ostatnim dziesięcioleciu nastąpił wzrost zainteresowania nie tylko zdrową żywnością, ale i różnego rodzaju suplementami, wiele osób ma wręcz manię przejawiającą się zażywaniem tego rodzaju produktów.
Pacjent ma wrażenie, że zaprzestanie ich spożywania może mu zaszkodzić, a jest wręcz odwrotnie. Wiele osób ma przekonanie, że to, co ma dobry wpływ na ich zdrowie i jest przyjmowane w niedużej ilości zadziała lepiej, jeśli dawka zostanie zwiększona. Trzeba mieć jednak świadomość, że przedawkowanie witamin wiąże się z przykrymi konsekwencjami i stosowanie preparatów witaminowych nie może odbywać się bez żadnej kontroli.
Jeśli przyjmowanie zaczyna mieć objawy uzależnienia, a i takie przypadki się zdarzają, należy niezwłocznie skonsultować się ze specjalistą.
Hiperwitaminoza – Czy jest uzależnieniem?
Hiperwitaminoza nie jest traktowana w kategoriach uzależnienia. Uzależnieniem określa się zależność do substancji psychoaktywnych, które bezpośrednio wpływają na system nagrody w mózgu, powodując zmiany behawioralne i psychologiczne. Jednak nadużywanie suplementów diety, w tym witamin, może być postrzegane w kontekście „uzależnienia behawioralnego”, zwłaszcza w sytuacji, w której osoba czuje kompulsywną potrzebę stosowania suplementów bez względu na negatywne konsekwencje zdrowotne.
Zarządzanie takim zachowaniem może wymagać interwencji medycznej i psychologicznej, zwłaszcza jeśli osoba nie jest w stanie samodzielnie ograniczyć stosowania suplementów mimo świadomości potencjalnych szkód. Edukacja na temat prawidłowego stosowania suplementów i witamin, zrozumienie rzeczywistych potrzeb organizmu oraz znaczenia zbilansowanej diety mogą być kluczowe w zapobieganiu i leczeniu tego problemu.
*Powyższa porada jest sugestią i nie zastępuje wizyty u specjalisty. W przypadku problemów ze zdrowiem należy skonsultować się z lekarzem.