Szacuje się, że ponad 55% dzieci ma problem ze spędzaniem czasu przy komputerze i nadmiernym używaniem Internetu. Wirtualny świat gier, filmików i serwisów społecznościowych wciąga coraz młodsze dzieci, które w sieci spędzają nawet kilka godzin dziennie!
Ilość czasu spędzanego przed ekranem nie pozostaje bez wpływu na rozwój dzieci i młodzieży. Negatywne skutki to między innymi zaburzenia w rozwoju, wycofanie społeczne, problemy somatyczne (bóle głowy, pogorszenie wzroku, wady postawy) oraz uzależnienie behawioralne od komputera i Internetu.
Dziecko uzależnione od komputera ma trudności psychiczne i emocjonalne, nie potrafi kontrolować emocji i nie radzi sobie w realnym świecie.
Problem uzależnienia od komputera staje się coraz powszechniejszy, a skutki nałogu mogą być odczuwane przez wiele lat lub całe życie. Czym jest uzależnienie od gier komputerowych i Internetu? Jak pomóc uzależnionemu dziecku?
Na czym polega uzależnienie od komputera?
Uzależnienie od komputera to ogólne określenie zaburzeń związanych z używaniem nowych technologii (komputerów, tabletów, smartfonów) i konkretnymi czynnościami realizowanymi z ich pomocą (graniem, śledzeniem serwisów streamingowych, używaniem mediów społecznościowych i komunikatorów).
Specjaliści definiują uzależnienie od komputera jako niechemiczną zależność powstającą w efekcie interakcji między człowiekiem a urządzeniem, przejawiającą się u użytkownika silną potrzebą korzystania z wybranego urządzenia elektronicznego lub Internetu.
Stan uzależnienia charakteryzuje się przymusem wykonywania określonych czynności i sprawia, że życie osoby uzależnionej koncentruje się na korzystaniu z komputera, telefonu czy tabletu.
Zaburzenia związane z używaniem nowych technologii pojawiły się w Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-11, która weszła w życie 1 stycznia 2022 roku.
Ile czasu dzieci spędzają przed komputerem?
Naukowcy wskazują, że pojawienie się w klasyfikacjach zaburzeń związanych z używaniem komputerów jest konsekwencją postępu technologicznego i związanych z nim zmian cywilizacyjnych.
Współczesne dzieci mają niemal nieograniczony dostęp do różnego rodzaju urządzeń elektronicznych oraz sieci internetowej!
Z badań przeprowadzonych przez Censuswide w 2019 roku wynika, że dzieci i młodzież spędzają w Internecie około 23 godzin tygodniowo, co oznacza korzystanie z urządzeń elektronicznych średnio przez ponad 3 godziny dziennie.
Polskie badania przeprowadzone przez Instytut Matki i Dziecka wskazują, że 55% dzieci w wieku 10-11 lat spędza przed ekranami wybranych urządzeń nawet 6 godzin dziennie!
Konsekwencją nadużywania komputera czy smartfona mogą być m.in. zaburzenia w rozwoju umiejętności społecznych, zaburzenia w rozwoju funkcji poznawczych, podwyższone ryzyko wystąpienia trudności w nauce oraz różnego rodzaju zaburzenia zachowania.
Czas spędzany przez dziecko przed monitorem będzie również negatywnie wpływał na narząd wzroku oraz kondycję, postawę i masę ciała dziecka (niewystarczająca ilość aktywności fizycznej sprzyja nadwadze i otyłości).
Jakie czynniki sprzyjają uzależnieniu od komputera i gier?
Etiologia uzależnienia od gier komputerowych i korzystania z Internetu nie została do końca rozpoznana. Specjaliści wskazują jednak na kilka czynników, które podnoszą ryzyko zaburzeń w korzystaniu z urządzeń elektronicznych.
Są to przede wszystkim: niskie poczucie własnej wartości, trudności w nawiązywaniu kontaktów międzyludzkich oraz różnego rodzaju problemy, z którymi dziecko boryka się na co dzień (np. brak akceptacji rówieśników, przemoc domowa, trudności w szkole).
Komputer zapewniający dostęp do angażujących gier i atrakcyjnego świata wirtualnego staje się źródłem natychmiastowej gratyfikacji. Dziecko korzystające z gier, oglądające filmiki czy kanały streamingowe odcina się od codziennych problemów.
Korzystanie z sieci staje się sposobem na radzenie sobie z niskim poczuciem własnej wartości, strachem i lękami, niepowodzeniami szkolnymi, brakiem przyjaciół itd.
Jak rozpoznać, czy dziecko jest uzależnione od komputera i Internetu?
Uzależnienie od komputera i Internetu dziecka przejawia się zmianami w jego zachowaniu oraz podejściu do codziennych obowiązków i nauki.
Do objawów uzależnienia od komputera zalicza się:
- stopniowo wydłużający się czas spędzany przed komputerem lub ze smartfonem,
- nieprzestrzeganie przez dziecko ograniczeń czasowych dotyczących korzystania z komputera/smartfona lub Internetu,
- występowanie objawów odstawiennych – dziecko poproszone o wyłączenie komputera/odłożenie telefonu może być apatyczne lub pobudzone i niespokojne, a w skrajnych przypadkach również agresywne,
- tiki nerwowe, zaburzenia lękowe,
- ograniczenie kontaktów z rówieśnika i rodziną na rzecz czasu spędzanego przed komputerem/ze smartfonem,
- niewywiązanie się z obowiązków szkolnych, pogorszenie się ocen,
- kłopoty z koncentracją, drażliwość, znudzenie,
- zaburzenia snu, besenność,
- niewywiązywanie się z obowiązków domowych,
- porzucenie dotychczasowego hobby/pasji,
- nadmierne korzystanie z komputera/smartfona pomimo odczuwanych dolegliwości ze strony organizmu – ból oczu, pogarszający się wzrok, bóle głowy, ból pleców itp.
Dziecko uzależnione od korzystania z urządzeń elektronicznych, grania czy surfowania w sieci jest również zagrożone podwyższonym ryzykiem zachorowania na depresję.
Co mogą zrobić rodzice, gdy ich dziecko nadużywa Internetu?
Jeśli obawiasz się, że Twoje dziecko może nałogowo używać komputera lub smarfona – nie czekaj, działaj! Co możesz zrobić? Przede wszystkim ustal reguły korzystania z Internetu i urządzeń elektronicznych, które będą przestrzegane przez wszystkich domowników. Określ ilość czasu, który dziecko może poświecić na gry czy oglądanie filmików.
Zapewnij dziecku dostęp do atrakcyjnych zajęć pozalekcyjnych i wspieraj je w rozwijaniu pasji, np. jazdy konnej, piłki nożnej, tańca czy rysunku. Zachęcaj dziecko do odwiedzania przyjaciół oraz korzystania z placów zabawa, ścieżek rowerowych itp. Staraj się spędzać czas z dzieckiem w sposób aktywny i uważny. Włącz swoją pociechę w planowanie rodzinnych wypraw i wycieczek.
Bądź na bieżąco z tym, co ogląda, czego słucha, w co gra i czym interesuje się Twój syn lub córka! Pamiętaj, żeby być dobrym przykładem – w ramach odpoczynku zamiast po smartfon sięgnij po książkę.
Jak leczyć uzależnienie dziecka od komputera?
Są sytuacje, które wymagają skorzystania ze specjalistycznej pomocy. Jeśli Twoje dziecko nadużywa urządzeń elektronicznych, nałogowo gra lub w inny sposób korzysta z Internetu, a wprowadzane przez Ciebie działania nie przynoszą rezultatu – czas na wizytę w poradni leczenia uzależnień i interwencję terapeuty. Jak leczyć uzależnienie od komputera?
Klinika WOLMED specjalizuje się w leczeniu uzależnień. Nasi doświadczeni terapeuci wspierają pacjentów borykających się z różnego rodzaju uzależnieniami w odzyskiwaniu kontroli nad życiem.
W ramach terapii indywidualnej oraz innych metod leczenia (dobranych do temperamentu i wieku pacjenta) – Twoje dziecko krok po kroku dotrze do sedna problemu i zrozumie złożoność zaburzenia.
*Powyższa porada jest sugestią i nie zastępuje wizyty u specjalisty. W przypadku problemów ze zdrowiem należy skonsultować się z lekarzem.