Zaburzenie osobowości borderline (ang. borderline personality disorder, BPD) jest jednym z najbardziej kontrowersyjnych i trudnych do zrozumienia zaburzeń psychicznych. Często określane jako „choroba duszy”. Borderline dotyka nie tylko osoby cierpiące na to zaburzenie, ale także ich bliskich i otoczenie społeczne.
Chociaż wielu pacjentów, u których zdiagnozowano osobowość borderline zmaga się z głębokimi wahaniami nastroju, lękiem przed odrzuceniem czy trudnościami w zrozumieniu swojej tożsamości, samo zaburzenie jest często źle rozumiane zarówno przez społeczeństwo, jak i przez osoby chore. Czym naprawdę jest BPD i jak wpływa na życie osób nim dotkniętych?
Boderline – Co to?
Borderline (osobowość borderline/zaburzenie borderline) to jedno z zaburzeń osobowości charakteryzujące się intensywnymi i niestabilnymi emocjami, trudnościami w relacjach interpersonalnych oraz impulsywnymi zachowaniami. Osoby z borderline często doświadczają skrajnych wahań nastroju, silnych reakcji emocjonalnych i problemów z kontrolą impulsów, co utrudnia im utrzymanie stabilnych związków i funkcjonowanie w codziennym życiu.
Boderline – Objawy zaburzenia osobowości
Cechą charakterystyczną zaburzenia osobowości borderline jest silny lęk, nierzadko też poczucie pustki. Osoby z BPD często mają trudności w kontrolowaniu swoich emocji i zachowań. Mogą one być impulsywne, z towarzyszącymi silnymi reakcjami emocjonalnymi. Zaburzenie prowadzi do trudności w utrzymywaniu stabilnych relacji interpersonalnych, co może prowadzić do cyklicznych konfliktów, okresowych zerwań czy natychmiastowych zmian w postrzeganiu innych ludzi. Ponadto, osoby z osobowością borderline mogą doświadczać silnego uczucia pustki oraz wahania w poczuciu tożsamości.
Charakterystyczne dla BPD jest tendencja do nadużywania substancji, autoagresji (np. samookaleczania) oraz podejmowania ryzykownych zachowań. Osoby z borderline nierzadko mają trudności w utrzymywaniu zdrowych granic interpersonalnych, silny lęk przed odrzuceniem oraz niestabilność w obrazie samego siebie. W życiu często zmieniają swoje cele, zawodowe czy osobiste, mając trudności w określeniu własnych priorytetów i wartości. Diagnoza BPD opiera się na zestawie kryteriów określonych w klasyfikacji DSM-5, w oparciu o objawy, które utrzymują się przez dłuższy czas.
Główne cechy zaburzenia borderline
To, co wyróżnia borderline na tle innych zaburzeń, to jego złożoność – różnorodne symptomy mogą pojawiać się w różnych sferach życia, od emocji, przez sposób myślenia, aż po zachowanie. Poniżej omawiamy te najbardziej typowe i charakterystyczne.
- Niestabilność emocjonalna
Osoby z borderline doświadczają nagłych i intensywnych wahań nastroju, które mogą obejmować silny gniew, smutek, lęk czy euforię. Te zmiany mogą występować bez wyraźnego powodu i trwać od kilku godzin do kilku dni. - Lęk przed odrzuceniem
Jednym z kluczowych objawów BPD jest ogromny lęk przed porzuceniem, zarówno rzeczywistym, jak i wyimaginowanym. Osoby z borderline mogą podejmować desperackie próby uniknięcia rozstania, co prowadzi do intensywnych reakcji emocjonalnych i często wywołuje konflikty w relacjach - Trudności w relacjach interpersonalnych
Relacje osób z BPD są często burzliwe i niestabilne. Mogą idealizować kogoś jednego dnia, a następnego całkowicie go odrzucać. Osoby z borderline mają trudności z utrzymaniem stabilnych, zdrowych relacji, a ich interakcje z innymi są często zdominowane przez emocje. - Impulsywność
Osoby z BPD mogą angażować się w impulsywne i ryzykowne zachowania, takie jak nadmierne wydawanie pieniędzy, niebezpieczny seks, nadużywanie substancji, objadanie się lub prowadzenie pojazdów z nadmierną prędkością. Te działania często są wynikiem trudności w regulacji emocji i mogą prowadzić do poważnych konsekwencji. - Zaburzone poczucie tożsamości
Osoby z borderline często mają zmienne i niestabilne poczucie własnej tożsamości. Mogą mieć trudności z określeniem, kim są, co chcą osiągnąć w życiu lub jakie wartości są dla nich ważne. Często mają poczucie wewnętrznej pustki. - Intensywne uczucia pustki
Uczucie pustki emocjonalnej jest jednym z typowych objawów BPD. Osoby mogą odczuwać, że są wewnętrznie „puste” lub „nic nie warte”, co może prowadzić do prób wypełnienia tej pustki poprzez ryzykowne zachowania lub nawiązywanie toksycznych relacji. - Trudności z regulacją gniewu
Silny, niekontrolowany gniew, a także problemy z jego wyrażeniem są częstym objawem borderline. Osoby mogą doświadczać gwałtownych wybuchów złości, które mogą prowadzić do zachowań agresywnych zarówno wobec siebie, jak i innych. - Samookaleczenia i myśli samobójcze
Zachowania autoagresywne, takie jak samookaleczenia, są częstym sposobem radzenia sobie z intensywnymi emocjami u osób z borderline. Mogą również doświadczać częstych myśli samobójczych lub podejmować próby samobójcze w reakcji na stresujące wydarzenia. - Chwiejność w postrzeganiu rzeczywistości
W momentach silnego stresu osoby z BPD mogą doświadczać przejściowych epizodów paranoi lub poczucia oderwania od rzeczywistości (derealizacji), co może prowadzić do problemów w ocenie sytuacji i trudności w zrozumieniu rzeczywistości.
Wpływ osobowości borderline na otoczenie
Zaburzenie osobowości borderline dotyka też bliskich osoby chorej, którzy często mierzą się z trudnościami, takimi jak brak zrozumienia dla zachowań, frustracja z powodu częstych konfliktów i emocjonalnej niestabilności, a także zmęczenie spowodowane ciągłą troską i wsparciem dla osoby cierpiącej na BPD. Ważne jest, aby bliscy mogli otrzymać wsparcie i edukację na temat tego zaburzenia. Jest to niezbędne, by skutecznie pomagać bliskim, a także radzić sobie z własnymi emocjami i reakcjami na sytuacje związane z BPD.
Zaburzenia borderline – Na czym polega leczenie?
Leczenie osobowości borderline jest złożone i zazwyczaj obejmuje terapię psychoedukacyjną, terapię poznawczo-behawioralną (CBT) oraz terapię dialektyczno-behawioralną (DBT). CBT może pomóc pacjentom w identyfikowaniu i modyfikowaniu myśli oraz zachowań, które prowadzą do problemów emocjonalnych i społecznych. Z kolei terapia dialektyczno-behawioralna skupia się na rozwijaniu umiejętności radzenia sobie ze stresem, regulacji emocji oraz poprawie relacji interpersonalnych. W niektórych przypadkach stosuje się również farmakoterapię, głównie w celu łagodzenia objawów współistniejących, takich jak depresja czy lęk.
*Powyższa porada jest sugestią i nie zastępuje wizyty u specjalisty. W przypadku problemów ze zdrowiem należy skonsultować się z lekarzem.